Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ
ΜΕ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ,
ΩΣ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟ Α΄.
«Μία ομοσπονδία ο κόσμος όλος. Αδελφότης όθεν μεταξύ των Εθνών. Ελευθερία, ισότης, αδελφότης και αγάπη μέσα σε κάθε λαόν. Εθνικότης διά εμάς και ένωση του Ελληνικού Γένους»
Η ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΕΠΤΑΝΗΣΙΩΝ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΩΝ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟΝ Κ. ΛΟΜΒΑΡΔΟ, ΟΨΙΜΟ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ ΑΦΟΥ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΕΙΧΑΝ ΕΞΟΡΙΣΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΓΛΟΥΣ, Ο ΟΠΟΙΟΣ, ΟΠΩΣ ΚΑΙ Η ΑΓΓΛΙΑ ΠΛΕΟΝ, ΗΘΕΛΕ ΜΟΝΟ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΤΑΝΗΣΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΧΩΡΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ. ΟΠΩΣ ΚΙ ΕΓΙΝΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΨΗΦΟ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΩΝ.
[«Η ανεξαρτητοποίηση των «υποχειρίων» ή του «όχλου» υπήρξε η μεγάλη συμβολή του ριζοσπαστισμού στην] «πρόοδο της κοινωνίας, επειδή εξεκόλλησε κι ελευθέρωσε τον άνθρωπον από την τυφλήν του υποταγήν εις άλλον άνθρωπον, του επίστρεψε την ανεξαρτησία του και τον έβαλε σε θέση να γένει, αν θέλει, άξιος για δαύτη. [...]
[΄Ομως] οι αρχιριζοσπάστες, οι οποίοι εμπήκανε στον τόπο των παλαιών ευγενών, ελαβαίνανε από τους υποχειρίους της εξοχής και της χώρας σχεδόν όλα όσα εκείνοι ήτανε συνειθισμένοι να δίνουνε στους πρώτους τους αφεντάδες, αλλ’ οι νέοι αφεντάδες δεν εδίνανε [πλέον] εις ανταλλαγήν παρά [μόνο] ένωση!». ]
ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΣ (1811-1901), Οξυδερκής πεζογράφος και σατιρικός ποιητής. Από το Ληξούρι.
~~~~
[«Οι ερμηνείες του Λασκαράτου για τον ριζοσπαστισμό δεν σταματούν εδώ. Θεωρεί ότι διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες.
- Στην πρώτη ανήκουν οι απελπισμένοι από την κοινωνική κατά-σταση που βρίσκουν ως διέξοδο την ανατροπή της
- στη δεύτερη ανήκουν όσοι άνθρωποι του υφιστάμενου κοινωνικού συστήματος δεν επωφελήθηκαν από τις παροχές του και έτσι στρέφονται εναντίον του
-στην τρίτη όσοι πράγματι πιστεύουν ότι ο ριζοσπαστισμός αποτελεί απελευθερωτικό κίνημα σε όλα τα επίπεδα. Αυτούς τους τελευταίους τους θεωρεί απατημένους. Στο σύνολό τους είναι κοινωνικοί ανατροπείς, αλλά για λόγους εγωιστικούς; το δικό τους ανατρεπτικό σχήμα περνά μέσα από τη βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης, όπως θα συνέβαινε με κάθε οπαδό του μεταρρυθμιστικού Διαφωτισμού.»]
ΣΠΥΡΟΣ ΑΣΔΡΑΧΑΣ
(1933-2017), Καθηγητής της Οικονομικής Ιστορίας
Από το Αργοστόλι
~~~~
[Στις 5 Μαίου 1859, λίγο πριν την Ένωση, ο Ανδρέας Λασκαράτος κυκλοφορεί στη Ζάκυνθο μια μικρή εφημερίδα με τον τίτλο Ο "Λύχνος" και την επεξήγηση «εφημερίδα οικογενειακή». Στη Ζάκυνθο είχε καταλήξει ύστερα από μια περιπλάνηση στην Ευρώπη, συνέπεια του διωγμού που υπέστη με την εξαπόλυση του αφορισμού (1856) με τον οποίο καταδικαζόταν το βιβλίο του Τα Μυστήρια της Κεφαλλονιάς (1856). Οπως ο ίδιος λέγει στην Αυτοβιογραφία του, στην έκδοση του Λύχνου τον παρότρυναν ορισμένες κυρίες της Ζακύνθου, από τις οποίες δεν κατονομάζει καμιά. Το πρώτο φύλλο τυπώθηκε σε 250 αντίτυπα και αργότερα ξανατυπώθηκε, γιατί είχε εξαντληθεί. Το 1859, ο Λύχνος αριθμούσε γύρω στους 300 συνδρομητές.]
[ «Ο κύριος της πολιτικός αντίπαλος [της εφημερίδας Λύχνος του Λασκαράτου] είναι ένα Ζακυνθινός πανεπτανησιακής και κατόπιν πανελλήνιας εμβέλειας, ο Κωνσταντίνος Λομβάρδος, ο κύριος εκφραστής του «νεοριζοσπαστισμού», όπως θα λέγαμε σήμερα.
Ο αντιριζοσπαστισμός του Λασκαράτου δεν εκφράζεται, φυσικά, μόνο μέσα από το Λύχνο. Ακόμη, ο Λασκαράτος δεν είναι αποκλειστικά αντίπαλος των νέων ριζοσπαστών, μολονότι φροντίζει να τους διαστείλει από τους παλαιότερους. [...]
~~~~
Την ιστορική πραγματικότητα δεν εξέφραζαν οι ριζοσπάστες, μάλιστα στη νεωτερική τους εκδοχή, για τους οποίους το επαναστατικό ιδεώδες συνοψιζόταν στο αίτημα της Ενωσης, με όλα τα αλυτρωτικά του σύνδρομα, που κατέληγαν στην υιοθέτηση της Μεγάλης Ιδέας ως κρατικού και όχι πολιτισμικού μορφώματος.
Το πολιτικό ιδεώδες του Λασκαράτου βρισκόταν στους αντίποδες, ενώ το κοινωνικό ιδεώδες, μολονότι κατ' εξοχήν αστικό, είχε μια πολυσημία που το καθιστούσε ικανό να ενταχθεί σε μια θεώρηση σοσιαλιστική.
Ο ριζοσπαστισμός γεννιέται σε μια «τάξη πολιτών» που βρίσκονται ανάμεσα στους «παλαιούς ευγενείς» και στους «υποχείριους», πρόκειται με άλλα λόγια για την αστική τάξη, που θέλει να οικειοποιηθεί «τες τιμές, τες εξουσίες, τα κέρδη» των ευγενών. Για να το κατορθώσει, θα έπρεπε να αποσπάσει από την εξουσία τους τούς «υποχείριους»; όργανο αυτής της απόσπασης ήταν η Ενωση»] .